CƠ BẢN CÁCH PHÂN BIỆT CÁC LOẠI GỖ TỰ NHIÊN

I. Giới thiệu:

Việc nhận biết hay phân biệt các loại gỗ tự nhiên không hề là dễ dàng, thậm chí với nhiều thợ mộc có kinh nghiệm, họ cũng chỉ biết 1 số loại gỗ thông dụng đã từng gặp qua. Việc này rất quan trọng trong công tác từ việc thiết kế, lựa chọn vật liệu cho công tác nội, ngoại thất gỗ cho đến việc đánh giá, nghiệm thu, định giá sản phẩm gỗ của công trình...

II. Các kinh nghiệm để phân biệt các loại gỗ tự nhiên:

Việc phân biệt các loại gỗ TN sẽ thường dựa vào 5 tiêu chí sau:

1. Cường độ gỗ và độ đặc chắc, trọng lượng riêng: 
+ Gỗ có cường độ càng cao thì trọng lượng và độ đặc chắc cũng càng cao và đương nhiên giá thành cũng càng cao theo. Trọng lượng riêng của gỗ thường từ 800 kg/ 1m3 đến 1400 kg/1m3.

+ Việc phân biệt có thể bằng cách đơn giản là dùng móng tay cái miết mạnh trên mặt gỗ và để ý dấu lõm vào để có thể nhận biết sơ bộ về cường độ gỗ, hoặc có thể trong quá trình gia công (cưa, xẻ, bào...) bản thân người thợ sẽ có cách nhận biết về cường độ của từng loại gỗ. Cách khác là cắt thanh gỗ ở trạng thái độ ẩm thành phẩm yêu cầu (khoảng 10 đến 14%) đem cân rồi đo kích thước thể tích mà quy ra trọng lượng riêng của gỗ. Đem so sánh với trọng lượng quy định có thể biết gỗ thuộc nhóm mấy. Cách thứ 3 là tiến hành thí nghiệm xác định mo đun đàn hồi (E), độ kháng uốn (W), kéo, nén dọc thớ hoặc vuông góc thớ trụ gỗ gia công theo quy cách quy định của TCVN 8048-4:2009 (phương pháp thử cơ lý phần 4,5,6,7,8)... Tôi sẽ đề cập vấn đề này chi tiết hơn trong 1 bài viết khác.

2. Nhận biết về độ cong vênh, biến dạng của thanh gỗ khi đem phơi ngoài trời nắng: đây là cách thông dụng để có thể nhận biết loại gỗ nào gỗ nhóm cao (gọi là nhóm 1, 2, 3) so với gỗ nhóm thấp (4, 5, 6...). Độ cong vênh, biến dạng thanh gỗ càng ít thì nhóm gỗ sẽ càng cao và ngược lại.

3. Nhìn trực tiếp bằng thớ (sớ) gỗ chưa qua sơn phủ: 
+ Quan sát độ mịn và màu sắc của thớ gỗ: những người thợ mộc lành nghề thường phân biệt các loại gỗ bằng cách quan sát thớ gỗ này sau khi bào dọn bề mặt đến độ bóng mịn, thớ gỗ sẽ nổi lên rất rõ. 
+ Việc quan sát và phân biệt màu sắc, độ mịn thớ gỗ chủ yếu dựa vào kinh nghiệm để biết loại gỗ gì chứ không phải là cơ sở để phân biệt hoặc có 1 quy ước chung để biết gỗ đó thuộc nhóm mấy.
+ Ví dụ: phân biệt theo kinh nghiệm: Gõ đỏ: sớ gỗ có hình dáng và kích cỡ như lông lợn; màu đỏ hồng, khá đồng đều. Căm xe: cũng có sớ khá giống nhưng mịn hơn và đậm hơn sớ của gõ đỏ. Màu sắc không đồng đều, có chỗ gần như biến thành màu đen. Gỗ hương: sớ gỗ cũng giống gõ đỏ nhưng to hơn và màu đỏ sẫm...

4. Nhận biết bằng mùi gỗ sau khi cửa, xẻ:
+ Mỗi loại gỗ sẽ có 1 mùi đặc trưng, ví dụ gỗ trắc có mùi chua nhưng không hăng, gỗ thông có mùi vị đặc trưng của dầu thông, gỗ chò chỉ có mùi hơi khét, gỗ sưa thì có mùi thoang thoảng thơm như trầm...
+ Có nhiều loại gỗ nhìn sớ gỗ và màu khá giống nhau, do đó, để nhận biết, phân biệt thì cần phải dùng mũi để phân biệt thêm mùi.

5. Phân biệt khi đem ngâm trong nước khoảng 24 tiếng đồng hồ hoặc luộc thanh gỗ trong khoảng 4 tiếng đồng hồ:
+ Mỗi loại gỗ có 1 đặc tính về màu sắc, mùi vị riêng khác nhau, do đó để nhận biết giữa các loại gỗ, ta cần ngâm các thanh gỗ trong nước khoảng 24 tiếng đồng hồ hoặc luộc thanh gỗ trong khoảng 4 tiếng đồng hồ rồi quan sát màu nước, mùi gỗ sau khi được ngâm. Bằng kinh nghiệm, ta có thể nhận biết được loại gỗ, nhưng cách này khó cho ta nhận biết là nhóm gỗ mấy.

III. Kết luận:

Để có thể nhận biết, phân biệt chính xác các loại gỗ, ta cần có kinh nghiệm, quan sát, ghi nhớ theo 4, 5 tiêu chí trên. Để bảo đảm độ chính xác cao, ta cần kết hợp 2, 3 hoặc cả 5 tiêu chí với nhau để xác định đó là loại gỗ gì, nhóm mấy...

--